راهنمای لیگ المپیاد اسکرچ؛ وقتی خلاقیت و منطق در دنیای کودکان می‌درخشد

در دنیای آینده، برنامه‌نویسی فقط برای مهندسان نیست؛ برای همه است — برای پزشک، معلم، طراح، حتی هنرمند.
زبان برنامه‌نویسی اسکرچ (Scratch) یکی از محبوب‌ترین ابزارهای آموزشی برای کودکان و نوجوانان در سراسر دنیاست که مفاهیم پایه‌ی برنامه‌نویسی، تفکر منطقی، حل مسئله و خلاقیت را به زبان ساده و تصویری آموزش می‌دهد.

لیگ المپیاد اسکرچ در مسابقات کیدکد ۲۰۲۵ گامی فراتر از آموزش مقدماتی است؛ یک چالش واقعی برای دانش‌آموزانی که می‌خواهند دانش اسکرچی خود را محک بزنند، پروژه‌های هدفمند بسازند و توانایی حل مسئله خود را ارتقا دهند.

اهداف لیگ المپیاد اسکرچ :

این لیگ برای سنجش و نمایش مهارت‌های سطح بالاتر در محیط اسکرچ طراحی شده است. شرکت‌کنندگان باید:

– بر اساس یک چالش تعریف‌شده یا یک مسئله کاربردی، یک پروژه کامل (بازی، داستان تعاملی، ابزار آموزشی یا…) طراحی کنند.
– از بلوک‌های شرطی، حلقه‌ها، متغیرها، پیام‌ها و رویدادها به‌درستی استفاده کنند.
– کد تمیز و قابل فهم بنویسند.
– پروژه را با دقت اجرا کنند و بتوانند منطق آن را توضیح دهند.

سطح دانش مورد انتظار :

در این لیگ، فرزندان شما باید با مفاهیم زیر آشنا و نسبتاً مسلط باشند:

– متغیرها و شمارنده‌ها
– حلقه‌ها (تکرار و حلقه شرطی)
– ساختار شرطی (if / else)
– ارسال و دریافت پیام بین کاراکترها
– استفاده از لیست‌ها (در صورت نیاز)
– کنترل رویدادها (کلیک، لمس، زمان‌دار، برخورد و…)
– طراحی گرافیکی پایه (انتخاب اسپرایت، پس‌زمینه، افکت‌ها)

نحوه داوری و امتیازدهی (طبق شیوه‌نامه)

•  درک مسئله و خلاقیت در طراحی پروژه
•  منطق صحیح در کدنویسی و استفاده درست از دستورات اسکرچ
•  قابلیت اجرا شدن پروژه بدون خطا
• ارائه شفاف و ساده توسط دانش‌آموز (با کلام خودش)
•  ساختار بصری، زیبایی و تجربه کاربری (UX)

برنامه پیشنهادی برای هفته پایانی:

روز ۱: انتخاب ایده یا مسئله نهایی
– با توجه به موضوع اعلام‌شده از سوی کیدکد، ایده را تثبیت کنید
– مثال: ساخت بازی نجات محیط زیست، آموزش جدول ضرب، داستان تعاملی درباره امنیت اینترنت و…

روز ۲–۳: طراحی پروژه در محیط اسکرچ
– ساختار کلی را با استفاده از اسپرایت‌ها و پس‌زمینه‌ها شکل دهید
– پیام‌رسانی بین اجزا، شرط‌ها و حلقه‌ها را پیاده‌سازی کنید
– از بلوک‌های پیشرفته‌تر هم استفاده شود (متغیر، رویداد، لیست)

روز ۴–۵: تست، اصلاح و بهینه‌سازی کد
– رفع اشکالات منطقی و گرافیکی
– بررسی روان بودن اجرای پروژه و تعامل کاربر
– افزودن افکت صوتی، انیمیشن یا عناصر گرافیکی جذاب (در حد تعادل)

روز ۶: تمرین ارائه و مستندسازی
– کودک تمرین کند پروژه را به‌صورت خلاصه (۲–۳ دقیقه) توضیح دهد:
– پروژه چیست؟
– چه مشکلی حل می‌کند؟
– از چه دستورات برنامه‌نویسی استفاده شده؟
– تهیه فایل ارائه یا پوستر ساده (اختیاری)

روز ۷: استراحت، مرور نهایی و بسته‌بندی
– ذخیره پروژه روی لپ‌تاپ، فلش، یا اشتراک‌گذاری در اکانت Scratch
– آماده‌سازی تجهیزات (لپ‌تاپ، موس، کابل شارژ)
– تمرکز ذهنی، انگیزه، و یادآوری این جمله:
تو یک طراح، حل‌کننده مسئله و سازنده آینده‌ای!

خانواده‌ها چگونه همراهی کنند؟

•  به کودک یاد دهید که هدف اصلی “یادگیری و رشد” است، نه صرفاً برنده شدن
•  در تمرین‌ها فقط ناظر باشید، راه‌حل ندهید؛ فقط سؤال بپرسید
•  از او بخواهید با کلمات خودش پروژه را توضیح دهد
•  کمک کنید اگر کودک در مدیریت زمان یا نظم تمرینات به چالش خورد

نکات طلایی موفقیت در لیگ المپیاد اسکرچ:

•  پروژه باید مسئله‌محور و قابل لمس باشد (مثلاً موضوع اجتماعی، آموزشی یا زیست‌محیطی).
• استفاده از دستورها باید هدفمند و قابل توضیح باشد.
•  زیبایی ظاهری مهم است، اما کدنویسی منطقی اولویت دارد.
•  ارائه خوب پروژه، گاهی به‌اندازه اجرای آن اهمیت دارد.
• اعتماد به نفس کودک در توضیح پروژه بسیار تأثیرگذار است.

جمع‌بندی: اسکرچ، شروع یک ذهن برنامه‌نویس است.

لیگ المپیاد اسکرچ نه‌فقط یک رقابت، بلکه یک جشن برای نمایش توانمندی ذهن کودکان در منطق، خلاقیت و حل مسئله است.
اگر این هفته‌ی باقی‌مانده را با تمرکز، نظم و همراهی خانواده سپری کنید، فرزند شما با افتخار و آمادگی کامل وارد روز مسابقه خواهد شد.